Tại Việt Nam, tỷ lệ tăng huyết áp trong dân số dao động từ 16 – 23%, điều này có nghĩa là cứ mỗi 5 người lớn thì có 1 người bị tăng huyết áp. Việc điều trị kiểm soát bệnh tăng huyết áp ngày nay chưa đạt được hiệu quả cao một phần do bệnh có diễn tiến âm thầm, rất ít hoặc dường như không có triệu chứng, người bệnh chủ quan về tình trạng sức khỏe và không tuân thủ tốt việc điều trị. Việc nâng cao sự hiểu biết và cảnh giác về bệnh tăng huyết áp phần nào có thể giúp người bệnh chủ động phát hiện ra tăng huyết áp và điều trị sớm hơn.

Huyết áp là áp lực được tạo ra khi tim co bóp đẩy dòng máu chảy trong lòng các mạch máu (động mạch). Hiện tượng huyết áp cao xảy ra khi lực tác động lên thành mạch máu tăng cao hơn mức bình thường, có nghĩa rằng trái tim phải làm việc nặng nhọc hơn và các mạch máu cũng chịu áp lực cao hơn. Đây là nguy cơ chính gây ra bệnh tim, đột quỵ và các bệnh lý nghiêm trọng khác. Trong y khoa, chúng ta thường gọi tình trạng huyết áp cao này là ‘Tăng huyết áp’.

Chỉ số huyết áp của bạn gồm 2 số, số này ‘trên’ số kia – ví dụ: 140/80. Số cao hơn (gọi là huyết áp tâm thu) phản ánh áp lực bên trong động mạch khi tim đang bơm máu. Số nhỏ hơn (gọi là huyết áp tâm trương) phản ánh áp lực bên trong động mạch khi tim thư giãn giữa các nhịp. Đơn vị đo của huyết áp là milimet thủy ngân (mm Hg).

Chỉ số huyết áp được ghi nhận cao ở một lần đo không có nghĩa là bạn có bệnh tăng huyết áp. Huyết áp của chúng ta thay đổi xuyên suốt cả ngày. Khi bạn lo lắng, căng thẳng hay bạn vừa mới tập thể dục xong cũng có thể làm chỉ số huyết áp cao hơn trong một khoảng thời gian ngắn. Khi bạn ngủ hay nghỉ ngơi thư giãn, chỉ số huyết áp sẽ giảm xuống mức thấp hơn.

Phần lớn những người bị tăng huyết áp thường không biết bản thân mình có bệnh cho đến khi những biến chứng nguy hiểm của tăng huyết áp là nhồi máu cơ tim và đột quỵ xảy ra. Cũng chính vì điều này mà bệnh Tăng huyết áp được ví von như một “Kẻ giết người thầm lặng”.

Chúng ta chỉ phát hiện ra tăng huyết áp nếu đo huyết áp thường xuyên hoặc khi đi khám bệnh vì lý do khác mà được đồng thời kiểm tra huyết áp. Đôi khi, huyết áp tăng quá cao, bạn sẽ bị đau đầu, thậm chí choáng váng và mờ mắt.

Ngoài chỉ số huyết áp cao, khi thăm khám lâm sàng, bác sĩ thường cũng không phát hiện thêm dấu hiệu nào khác nữa. Nếu huyết áp cao đã lâu hoặc ở mức rất cao thì cũng có thể gây ra những biến đổi của mạch máu ở đáy mắt gây ra triệu chứng nhìn mờ.

Bạn sẽ được chẩn đoán có tăng huyết áp nếu chỉ số huyết áp của bạn được ghi nhận là cao qua nhiều lần đo, ở những thời điểm khác nhau, và vẫn còn cao cả khi bạn đang thư giãn hoặc nghỉ ngơi.

Tăng huyết áp được chẩn đoán khi chỉ số huyết áp ghi nhận được ở mức 140/90 mm Hg hoặc cao hơn khi đo ở phòng khám hoặc bệnh viện, hoặc trung bình của các chỉ số ghi nhận được cao hơn 135/85 mm Hg khi đo huyết áp tại nhà hoặc khi đo bằng máy đo huyết áp lưu động. Nếu những chỉ số huyết áp này tiếp tục duy trì cao hơn các ngưỡng trên, bạn đã bị tăng huyết áp.

Nếu huyết áp của bạn chỉ cao trong một lần đo nào đó mà chỉ số lại không quá cao, thì bác sĩ sẽ chưa chẩn đoán bạn bị tăng huyết áp. Bác sĩ cần phải căn cứ vào chỉ số trung bình của các lần đo huyết áp tại nhà hoặc đo bằng máy huyết áp lưu động. Những người nghi ngờ bị tăng huyết áp thường được khuyến khích ghi nhận lại các chỉ số huyết áp được đo khi không ở phòng khám hoặc cơ sở y tế.

Lý do là vì một số người sẽ cảm thấy lo lắng khi đi khám bệnh và đó cũng là yếu tố góp phần gây ra huyết áp cao. Điều này được gọi là hội chứng tăng huyết áp áo choàng trắng. Do vậy, việc đo huyết áp tại nhà hoặc sử dụng máy đo huyết áp lưu động sẽ ghi nhận được các chỉ số huyết áp thực của bạn khi bạn thư giãn, bớt lo âu.

Tăng huyết áp là một yếu tố nguy cơ dẫn tới các vấn đề về sức khoẻ nghiêm trọng trong tương lai. Nếu bạn có huyết áp cao qua nhiều năm, thành mạch máu của bạn sẽ dần dần bị tổn thương và trái tim bạn sẽ phải làm việc với một gánh nặng lớn đè lên nó thường xuyên. Nhìn chung, huyết áp càng cao, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khoẻ càng tăng.

Mắc các bệnh tim mạch là nguy cơ lớn nhất khi có huyết áp cao, bao gồm các bệnh về cơ tim, hoặc toàn bộ hệ mạch máu gây ra bởi xơ vữa mạch. Các mảng xơ vữa giống như những mảng mỡ nhỏ được tạo lập ở giữa các lớp của thành của mạch máu (động mạch). Xơ vữa động mạch làm cho thành của các động mạch ngày càng trở nên dày hơn, cứng hơn và kém đàn hồi hơn.